Yatırımcılar Borsa İstanbul'da hisse senetlerine yatırımın yanı sıra BIST30 endeksi içindeki bazı hisse senetlerine ve BIST30 endeksine dayalı varantlara da yatırım yapabilirler. Borsa İstanbul’da Kurumsal Ürünler Pazarı'nda işlem gören varantlar dayandıkları hisse ya da hisse senedi endeksi hareketlerine tepki verirler. Yüksek getiri arayışında olan yatırımcılar için hem yükselen hem de düşen piyasalarda sınırlı sermayeyle kaldıraçlı yatırım imkanı sunar. ALIM ve SATIM hakkı veren varantlar, büyük kazanç getirebilmelerinin yanı sıra kayda değer zararlara da yol açabilecek niteliktedir. Tüm sermaye ile alınıp satıldığında varantlar kaldıraçlı hisse senedi piyasası gibi davranır. Bu tip ürünlerle yapılan işlemlerde uğranan zararlar çoğunlukla bilgi ve deneyim eksikliğinden kaynaklanmaktadır. Bu nedenle, varant fiyatını etkileyen faktörleri anlamak ve bu faktörlerin varant fiyatını nasıl etkilediği hakkında bilgi sahibi olmak uzun vadede varant piyasasında başarılı olmak isteyen yatırımcılar için önemlidir.

Kaldıraç, bir varantın ne ölçüde dayanak varlığına paralel olarak hareket ettiğini gösterir. Bir varantın basit kaldıraç oranı, dayanak varlığın fiyatının varantın fiyatına bölünüp (dönüşüm oranıyla düzeltilmiş şekilde) hesaplanabilir. Geleneksel varantlarda basit kaldıraçtan çok esneklik veya Omega olarak da bilinen etkin kaldıraç kullanılır.  

Basit kaldıraç, hem dayanak varlığın hem de varantın fiyat hareketlerinin paralel olduğu varsayımına dayanmaktadır. Fakat bu varsayım her zaman doğru değildir.

Örneğin, 15,00 TL’den işlem gören bir hisseyi alma hakkı veren bir varantı ele alalım. Kullanım fiyatı 20 TL, varantın vadesi de iki ay sonra olsun. Varantın fiyatı 1,00 TL ise ve basit kaldıraç oranı 15:1 = 15 olacaktır. Bu orana göre, %10’luk artışla hissenin fiyatının 16,50 TL olması halinde, varantın fiyatı %150 artacak ve 2,50  TL’ye yükselecektir. Bununla birlikte hissenin fiyatı 20,00 TL’lik kullanım fiyatının yine de çok altında kalacağı için uygulamada bu varsayım hiçbir zaman gerçekleşmez. Hisse, vade tarihine kadarki iki aylık sürede “karda” bölgesine hareket etmezse (yani 20,00 TL’nin üzerine çıkmazsa) varant değersiz olarak vadesini dolduracaktır.  Bu nedenle bu oran, sadece yüksek bir içsel değeri olan varantlar için geçerli olacak, bu değere sahip olmayan varantlarda işe yaramayacaktır. Etkin kaldıraç kavramının daha sık kullanılmasının sebebi budur.

Esneklik olarak da adlandırılan omega, hesaplanmasına deltanın da dahil olması sebebiyle, “rafine edilmiş” kaldıraç olarak nitelendirilmektedir. Omega, genellikle etkin kaldıraç olarak adlandırılmaktadır. Omega, hisse fiyatındaki yüzde birlik değişime karşılık varant fiyatındaki yüzdesel değişimi göstermektedir. Satım varantlarında, negatif delta, omega için negatif bir işaretle neticelenmektedir.

Omega = Kaldıraç x Delta 

Örnek:

8,6 x 0,546 = 4,7

Hisse fiyatının yüzde bir artarak 43,00 TL’den 43,43 TL’ye çıkması halinde, varant fiyatı yüzde 4,7 artarak 0,52 TL’ye ulaşır. Dayanak varlığın fiyatındaki her hareket deltayı değiştirdiği için (Bkz: Gama), omega da değişmektedir; bunun anlamı varantın kaldıraç etkisinin sürekli olarak değişmesidir.

Etkin kaldıraç, kaldıraçtan farklı olarak, daha gerçekçi bir resim ortaya koyar. Bu yüzden yatırımcılar, değişik varantları ve potansiyel getirilerini analiz ederken etkin kaldıracı, basit kaldıraçtan öncelikli olarak kullanmalıdır. 

Ocak 2015 itibariyle Deutsche Bank, Türkiye’deki yatırımcılara Amerika, İngiltere, Euro Bölgesi ve Japonya gibi dünyanın önde gelen hisse senedi piyasalarına varantlar aracılığıyla kaldıraçlı yatırım yapma fırsatı sunuyor. Yatırımcılar 2012 yılından bu yana piyasada bulunan ve yoğun ilgi gören S&P500 ve DAX varantlarından sonra artık NASDAQ100, DOW JONES, FTSE100, EUROSTOXX50 ve NIKKEI225 endekslerine dayalı varantlarda da işlem yapabiliyor. Yurtdışı piyasalarla ilgilenen ve yatırım yapmak isteyen yatırımcılar daha detaylı bilgi için bu sayfayı inceleyebilir.